کد مطلب:9503 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » احكام

چرا يك دوم خمس به افراد سيّد تعلّق مي گيرد و صدقه بر آن ها حرام است؟ چرا دادن زكات در قرآن بيشتر از خمس تأكيده شده، اما كساني كه شامل زكات مي شوند، كمتر هستند؟

از آية شريفة واعلموا أنّما غنمتم من شيءٍ فانّ لله خمسه و للرسول ولذي القربي واليتامي و المساكين وابن السبيل،[10] استفاده مي شود كه خمس به شش قسمت تقسيم مي شود: الله، رسول، خويشاوندان پيامبر(ص)، يتيم هاي فقير كه سيد باشند، مساكين و ابن سبيل (در راه مانده ها) از سادات.

سه قسم اوّل سهم امامت و رهبري پيامبر(ص) و امامان(ع) است، چون سهم الله نيز مال پيامبر(ص) است. اين سه سهم، سهم مقام پيشوايي و زعامت است كه با وجود و حضور آن بزرگواران در اختيار آنان قرار مي گرفت.

در زمان ما كه زمان غيبت حضرت مهدي(ع) است، اين سه سهم كه از آنِ حضرت(ع) است به نائب عام ايشان كه مجتهد جامع الشرائط باشد، اختصاص مي يابد. او بايد اين اموال را در مصارف صحيحي كه مربوط به جامعة اسلامي است هزينه كند. پس سهم امام(ع) كه نيمي از خمس است در ابتدا از آنِ امام(ع) و حقّ امام زمان(ع) است. او نيز سيّد است، ولي نوّاب خاص يا عامّ حضرت لزومي ندارد كه سيّد باشند. حق امامت به آنان منتقل مي شود، گرچه سيّد نباشند.[11]

امّا سه قسم دوم (يتيم ها و مساكين و ابن السبيل) بايد از سهم سادات پرداخت شود.

بنابراين كلّ خمس به شش قسم تقسيم مي شود. سه قسم حق امامت است و سه قسم حق فقرا از سادات است.

در باب خمس مي گويند خمس به دو قسم تقسيم مي شود؛ نيمي از آن سهم امام(ع) و نيمي سهم سادات است. در حقيقت تمام خمس مال سادات است ولي نيمي از آن كه سهم امام است به مرجع تقليد كه نائب عام امام است پرداخت مي شود و او در راه نشر مقام امامت و تبليغ دين از آن استفاده مي كند.

علّت اين كه صدقة واجب يعني زكات مال و زكات فطرة غير سيد بر سيد حرام است، رواياتي است كه زكات را چرك دست مردم دانسته و سادات را از گرفتن آن برحذر كرده است تا اين كه سادات احترام خود و رسول الله(ص) را حفظ كرده و به عنوان گرفتن زكات سر اين زمين و آن زمين به اين سرا و آن سرا به گدايي نيافتند. چون بر اساس آية شريفة خذ من أموالهم صدقةً تطهرهم و تزكيهم،[12] (از اموال مردم زكات بگير تا آنان را پاك گرداني) استفاده مي شود كه زكات دادن موجب پاك شدن اموال مي شود. به سادات گفته شده كه زكات چرك است[13] تا از توجه سادات به زكات جلوگيري شود، در نتيجه احترام سادات محفوظ بماند.

علت اين كه در قرآن زكات بيشتر مطرح شده ولي خمس كمتر مطرخ شده، اين است كه متعلق زكات بيشتر است. زكات به نُه چيز كه تمامي آن ها در دست مردم فراوان بوده است و استفاده آن در مصارف هشت گانه و تعميم بر غير سادات كه ميليون ها برابر سادات اند مي تواند علّت طرح بيشتر زكات در قرآن باشد.

[10] انفال(8) آية41.

[11] مستمسك العروه الوثقي، ج 9، ص 567 به بعد.

[12] توبه (9) آية 103.

[13] مستمسك العروه الوثقي، ج 9، ص 307.